Padalec – to wąż czy jaszczurka?
Przypadkowe spotkanie padalca (Anguis fragilis) w leśnych zaroślach lub w ogrodzie faktycznie może przestraszyć. Na pierwszy rzut oka zwierzę może przypominać małego, obłego węża. Porusza się zazwyczaj dość niezdarnie, powoli, ruchem wężowatym. Czasem wysuwa język, który jest lekko rozszczepiony. Poluje zazwyczaj na ślimaki, dżdżownice i drobne owady. W rzeczywistości padalec nie jest wężem, a zupełnie niegroźnym gatunkiem beznogiej jaszczurki.
Gdzie występuje padalec?
Jak przypominają Lasy Państwowe, padalca można spotkać przede wszystkim w ściółce i mchu, czyli głównie na terenach leśnych. Zwierzę lubi też wylegiwać się w przydrożnych zaroślach. Preferuje tereny z bogatym podszyciem – łąki, torfowiska, wrzosowiska, gęstą trawę. Padalce są najbardziej aktywne o zmierzchu i w nocy. Ze snu zimowego budzą się w okolicy marca lub kwietnia, a ich aktywność trwa zazwyczaj do końca października. Co ciekawe, przy długości życia do nawet 15 lat ten gatunek jest uznawany za jedną z najdłużej żyjących jaszczurek. Padalec nie jest ani groźny, ani jadowity, a dodatkowo podlega w Polsce częściowej ochronie gatunkowej. Ze względu na dość powolne przemieszczanie się padalce często padają ofiarą ptaków, lisów, łasic a także żmij zygzakowatych.
Po czym rozpoznać padalca?
Cechy, które warto zapamiętać – aby szybko odróżnić padalca od gatunków występujących w Polsce węży – to m.in. słabo zaznaczona głowa. Na pierwszy rzut oka trudno ją wyróżnić z reszty tułowia. Ten może osiągać długość do 50 cm. W przypadku gatunku węża naszą uwagę zwróci z kolei charakterystyczny, trójkątny kształt głowy. Obecność otworów usznych to kolejna cecha odróżniająca padalce od węży – w tym wypadku jednak będzie nieco trudniej z szybkim rozpoznaniem tego elementu.
Ubarwienie – kolejna, mniej charakterystyczna cecha ze względu na różnorodność kolorystyczną. Skóra padalca może mieć odcień brązowy, czasem czarny lub lekko żółtawy. Występują też gatunki o ubarwieniu turkusowym. Na skórze padalca widać niewielkie łuski, które tworzą gładką, jednolitą powierzchnię. Czasem widoczne są także dwie, ciemne linie na grzbiecie. Jedną z kluczowych cech wyróżniających padalca – podobnie jak inne jaszczurki – jest możliwość odrzucenia ogona w przypadku zagrożenia.
Z jakim gatunkiem węża można pomylić padalca?
Na pierwszy rzut oka padalec może przypominać młodego osobnika innych gatunków węży występujących na terenie Polski. Przypomnijmy, w Polsce można spotkać przedstawicieli 5 gatunków węży: gniewosza plamistego (Coronella austriaca), węża Eskulapa (Elaphe longissima), zaskrońca zwyczajnego (Natrix natrix), żmiję zygzakowatą (Vipera berus) i – od niedawna – także zaskrońca rybołowa (Natrix tessellata).
Jedynym gatunkiem jadowitym – i potencjalnie niebezpiecznym w trakcie przypadkowego spotkania – jest żmija zygzakowata. Żmiję od padalca różni przede wszystkim charakterystyczny, czarny zygzak na grzbiecie. Przyrodnicy zwracają także uwagę na różnicę w budowie ciała. U padalca jest ono obłe i sztywne – łuski niewielkie i dobrze przylegające. Żmija wyróżnia się z kolei giętkim, sprężystym ciałem z wyraźnie wydzieloną głową. Wszystkie gatunki węży i jaszczurek występujące na terenie Polski podlegają ochronie gatunkowej.