Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Naczelny Sąd Administracyjny stanął przed kolejną próbą rozstrzygnięcia kwestii dostępu do świadczenia pielęgnacyjnego. Sąd przedstawił składowi siedmiu sędziów zagadnienie prawne w sprawie ze skargi kasacyjnej kobiety, której odmówiono świadczenia, ponieważ małżonek jej niepełnosprawnej matki nie posiadał orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności. NSA postanowił 6 października 2025 r. pozostawić przedstawione zagadnienie prawne bez rozpoznania.
Problem koncentruje się na interpretacji art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych (u.ś.r.). Przepis ten uzależnia prawo do świadczenia pielęgnacyjnego dla innej osoby (np. córki) od posiadania przez współmałżonka osoby wymagającej opieki orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Stanowisko RPO
Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich, Stanisław Trociuk, zgłosił udział w postępowaniu i wnosił o przyjęcie uchwały łagodzącej to rygorystyczne podejście. RPO domaga się, aby prawo do świadczenia przysługiwało opiekunowi także wtedy, gdy współmałżonek osoby niepełnosprawnej nie może obiektywnie sprawować opieki, na przykład z powodu wieku (powyżej 75 lat) lub stanu zdrowia, który uprawnia go do dodatku pielęgnacyjnego lub zasiłku pielęgnacyjnego. RPO podkreśla, że samo kryterium formalnego posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności współmałżonka nie może stanowić jedynej, obiektywnej przesłanki, bez odniesienia do realnej sytuacji opiekuna i faktycznej niemożności sprawowania opieki.
Decyzja NSA
Stanowisko RPO próbowało podważyć rygorystyczną linię orzeczniczą, którą NSA utrwalił już w uchwale z 14 listopada 2022 r. Uchwała z 2022 r. jednoznacznie ustaliła, że warunkiem przyznania świadczenia pielęgnacyjnego innej osobie (innej niż współmałżonek) jest legitymowanie się przez współmałżonka osoby wymagającej opieki orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Taki rygoryzm powoduje, że osoby faktycznie sprawujące opiekę nad bliskim – np. córka opiekująca się niepełnosprawną matką, której mąż jest stary i schorowany – nie spełniają formalnych warunków ustawowych i otrzymują odmowę świadczenia. Problem dotyczy najczęściej dziecka osoby z niepełnosprawnością, której współmałżonek jest osobą starszą, schorowaną, lub pobiera inne świadczenia opiekuńcze, ale nie posiada orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności.