Ale skąd w ogóle ten brzydki minimalizm? Dlaczego to lista dzieł literatury polskiej, "które każdy młody człowiek powinien przeczytać", ma się ograniczać do dwudziestu? Czyżby redakcja DZIENNIKA chciała przy okazji sprawdzić gotowość respondentów ankiety do kompromisu i godzenia się ze złem?

Reklama

W geście protestu posuwam się do 21 pozycji (a i tak przy nazwisku Mickiewicza przemyciłam dwa tytuły). Skoro już mają obowiązywać takie oszczędności na lekturze, tu wymieniam utwory dramatyczne, które poznać należy bezwzględnie, ale można, a nawet warto przenieść się z tym do teatru: "Kordian" Słowackiego, "Zemsta" Fredry, "Szewcy" Witkacego, "Tango" Mrożka, "Kartoteka" Różewicza.

Wybierałam dzieła, które - każde na swój sposób - demonstrują znakomite możliwości literatury jako sztuki słowa. Przy komponowaniu listy postawiłam na to, co wydaje mi się nader ważne, może najważniejsze w kulturze, to jest na różnorodność. A więc żeby w proponowanym zestawie znalazło się miejsce na sprawy ziemskie i nadziemskie, na uniwersalizm i na prywatne idiosynkrazje, na żart, wyznanie, westchnienie i epicki rozmach. Oraz - przede wszystkim - na różne rejestry i sposoby wypowiedzi.

W przekonaniu, że różnorodnie dobierane lektury rozbudzają wyobraźnię, ciekawość i wrażliwość, kształtują zdolność do własnej ekspresji i stymulują władzę sądzenia, bez których to atrybutów trudno o tożsamość i inteligencję, i w ogóle trudno żyć na tym świecie. Na szczęście polska literatura była i jest cudownie różnorodna i dobrze byłoby, gdyby szkolne programy edukacji umiały zwrócić na to uwagę.

Pojęcie kanonu zwyczajowo stosuje się do dzieł, które przeszły już próbę czasu i umocniły pakt międzypokoleniowy. A co z literaturą dosłownie współczesną, tą, która powstaje dziś? Może warto, również dla potrzeb inteligencji i tożsamości, czytać ją na gorąco, zanim się ucukruje? Tulli? Świetlicki? Witkowski?

1. Jan Kochanowski - wybrane wiersze ("Fraszki", "Pieśni" "Treny")
2. Mikołaj Sęp-Szarzyński - wybrane wiersze
3. Daniel Naborowski - wybrane wiersze
4. Adam Mickiewicz - "Sonety krymskie", "Dziady"
5. Juliusz Słowacki - "Beniowski"
6. Henryk Sienkiewicz - "Potop"
7. Bolesław Prus - "Lalka"
8. Stefan Żeromski - "Przedwiośnie"
9. Stanisław Wyspiański - "Wesele"
10. Bolesław Leśmian - wybrane wiersze
11. Julian Tuwim - wybrane wiersze
12. Bruno Schulz - "Sklepy cynamonowe"
13. Witold Gombrowicz - "Ferdydurke"
14. Jarosław Iwaszkiewicz - wybór opowiadań (w tym "Panny z Wilka")
15. Czesław Miłosz - wybrane wiersze (w tym "Traktat poetycki")
16. Tadeusz Borowski - "Pożegnanie z Marią"
17. Tadeusz Konwicki - "Dziura w niebie"
18. Zbigniew Herbert - "Pan Cogito"
19. Miron Białoszewski - wybór prozy ("Donosy rzeczywistości", "Szumy, zlepy, ciągi")
20. Wiesław Myśliwski - "Widnokrąg"
21. Wisława Szymborska - wybrane wiersze