Triduum Paschalne rozpoczęło się w Wielki Czwartek. Podczas Liturgii Wieczerzy Pańskiej Kościół katolicki wspomina Ostatnią Wieczerzę i ustanowienie przez Jezusa Chrystusa sakramentów Eucharystii i kapłaństwa. Liturgia kończy się przeniesieniem Najświętszego Sakramentu do ciemnicy, a także obnażeniem ołtarza.
Wielki Piątek w Kościele katolickim
Zgodnie ze starożytną tradycją Kościoła katolickiego w Wielki Piątek nie sprawuje się Eucharystii. Ma to na celu okazanie szacunku do ofiary Jezusa poniesionej na krzyżu. Wielki Piątek uważany jest za dzień powagi, skupienia i postu.
W kościołach od rana trwa adoracja Najświętszego Sakramentu w ciemnicy. Odbywa się też nabożeństwo ciemnej jutrzni, czyli modlitwa brewiarzowa o treści dostosowanej do dni Triduum Paschalnego.
Centrum Wielkiego Piątku jest Liturgia Męki Pańskiej. Przez cały dzień ołtarz pozostaje obnażony: bez krzyża, kwiatów, świeczników i obrusów.
Gest prostracji
Liturgię Męki Pańskiej w Wielki Piątek należy sprawować po południu. Składa się z czterech części: liturgii słowa, adoracji krzyża, Komunii św. i przeniesienia Najświętszego Sakramentu do Grobu Pańskiego.
Podczas liturgii kapłan ubrany jest w czerwone szaty liturgiczne. Kolor ten jest symbolem męczeństwa oraz królewskiej purpury.
Liturgia rozpoczyna się od wejścia asysty w całkowitej ciszy. Kapłan pada na twarz, a wszyscy obecni w kościele klękają. Jest to tzw. gest prostracji, przez który należy rozumieć leżenie krzyżem lub padanie na twarz. Prostracja jest wyrazem szczególnego uniżenia się wobec Boga oraz głębokiej modlitwy.
Następnie prezbiter podchodzi do miejsca przewodniczenia i bez żadnego wstępu rozpoczyna modlitwę, po której następują czytania o męce Jezusa (z Księgi Proroka Izajasza i Listu do Hebrajczyków) oraz wspomniana Pasja według św. Jana.
Adoracja krzyża w Wielki Piątek
Charakterystycznym elementem liturgii Wielkiego Piątku jest uroczysta modlitwa powszechna. Jest ona śpiewana i składa się z dziesięciu wezwań:
- za Kościół,
- za papieża,
- za wszystkie stany Kościoła,
- za katechumenów,
- o jedność chrześcijan,
- za Żydów,
- za niewierzących w Chrystusa,
- za niewierzących w Boga,
- za rządzących państwami,
- za strapionych i cierpiących.
Jednym z najważniejszych elementów Liturgii Męki Pańskiej jest adoracja krzyża. Początków tego obrzędu należy szukać w IV wieku, kiedy zostały odnalezione relikwie Krzyża Świętego. W czasie liturgii sprawowanej w Jerozolimie wierni podchodzili, żeby ucałować i adorować drzewo krzyża.
Kapłan dokonuje uroczystego odsłonięcia krzyża w trzech etapach, za każdym razem śpiewając: "Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło Zbawienie świata". Wierni odpowiadają: "Pójdźmy z pokłonem", po czym oddają cześć odsłoniętemu krzyżowi.
Po adoracji krzyża następuje komunia. Obrzęd pozbawiony jest znaku pokoju, zaś sama komunia rozdawana jest z hostii konsekrowanych w Wielki Czwartek. Na czas komunii nakrywa się ołtarz obrusem oraz ustawia świece i mszał. Po zakończeniu komunii wszystko zostaje zniesione.
Liturgia Wielkiego Piątku kończy się procesją do Grobu Pańskiego, gdzie wystawia się Najświętszy Sakrament do adoracji.
W kaplicy Grobu Pańskiego powinien być ołtarz i tabernakulum do przechowywania puszek z Najświętszym Sakramentem. Monstrancję nakrytą welonem wystawia się na ołtarzu.