Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Do Rzecznika Praw Obywatelskich napływają skargi dotyczące ustaleń kontrolnych wojewodów śląskiego i pomorskiego. Kontrole z lat 2022 i 2023 kwestionują prawidłowość wydatkowania dotacji przez gminy na świadczenia pielęgnacyjne. Problem dotyczy sytuacji, w której gminy wypłacały świadczenia opiekunom osób, których niepełnosprawność powstała w wieku dorosłym, czyli po ukończeniu 18. lub 25. roku życia (w przypadku nauki). Wojewodowie, a także Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, uznają te wypłaty za niezgodne z art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych i żądają zwrotu dotacji do budżetu państwa.
RPO: Wyrok Trybunału Konstytucyjnego jest jasny
Rzecznik Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk podkreśla, że stanowiska wojewodów i MRPiPS są sprzeczne z wielokrotnie wyrażanym poglądem Naczelnego Sądu Administracyjnego. Co najważniejsze, są one w opozycji do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 21 października 2014 roku.
Trybunał Konstytucyjny orzekł wówczas, że art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych – w części różnicującej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego ze względu na moment powstania niepełnosprawności (po 18. lub 25. roku życia) – jest niezgodny z Konstytucją RP. TK jasno wskazał, że opiekunowie dorosłych osób z niepełnosprawnością muszą być traktowani równo.
Choć wyrok ten wymagał natychmiastowych działań ustawodawczych, nie został wykonany przez lata. Zakwestionowaną normę prawną wyeliminowano dopiero 1 stycznia 2024 roku, wraz z wejściem w życie ustawy o świadczeniu wspierającym. Jednak w okresie przed tą zmianą, po wyroku TK, art. 17 ust. 1b nie mógł być stosowany w części dotyczącej kryterium wieku powstania niepełnosprawności, które uznano za niekonstytucyjne.
Apel do ministry o rewizję stanowiska
RPO w 2021 roku już krytykował podobne działania Wojewody Pomorskiego. Teraz, mając na względzie ugruntowane i jednolite orzecznictwo sądów administracyjnych, Stanisław Trociuk zwraca się do minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszki Dziemianowicz-Bąk z apelem o zrewidowanie stanowiska resortu. Chodzi o ochronę praw opiekunów i zapewnienie im należnego wsparcia, zgodnie z duchem Konstytucji i wyrokami sądów.