Muzeum Historii Polski już po raz trzynasty zorganizowało plebiscyt Wydarzenie Historyczne Roku. Uczestnicy głosowania wybierali spośród piętnastu projektów wskazanych przez jury pod przewodnictwem prof. Andrzeja Szczerskiego w trzech kategoriach konkursowych. Wyniki ogłoszono na kanale YouTube oraz na profilu MHP na Facebooku. Dyrektor MHP Robert Kostro stwierdził, że mimo nietypowych okoliczności ogłoszenia wyników konkursu jest to „święto dla wszystkich, którzy interesują się historią, propagują ją i są edukatorami historycznymi”.
Jak poinformowali organizatorzy konkursu, „plebiscyt cieszy się prestiżem i niesłabnącym zainteresowaniem mediów i organizatorów wydarzeń historycznych”. W tym roku zostało zgłoszonych blisko dwieście projektów z Polski i zagranicy, m.in. z takich krajów, jak: Anglia, Austria, Argentyna, Australia, Białoruś, Francja, Kanada, Litwa, Niemcy, Ukraina, Węgry, Włochy. Od początku istnienia plebiscytu zgłoszono ponad tysiąc przedsięwzięć, a w internetowym głosowaniu wzięło udział łącznie niemal 50 tys. internautów.
W opublikowanym nagraniu przewodniczący jury konkursu prof. Andrzej Szczerski zaznaczył, że zadaniem ekspertów było wyłącznie umożliwienie wyboru dokonanego przez miłośników historii oddających swoje głosy. Dodał, że jego zdaniem cechą konkursu Wydarzenie Historyczne Roku jest udział wielu instytucji, stowarzyszeń i organizacji niepublicznych o bardzo różnym charakterze. „Tym samym podkreślamy, że historię piszemy wszyscy. Ta historia publiczna, którą tworzymy wspólnie, jest wielką wartością, ponieważ wszyscy możemy uczestniczyć w jej analizowaniu, interpretowaniu i przekazywaniu kolejnym pokoleniom” – tłumaczył. Celem popularyzatorów polskiej historii powinny być jej uniwersalizacja i prezentowanie jej wpływu na kształtowanie świata: „To wyzwanie chwili, gdy zdajemy sobie sprawę, że historia jest narzędziem kształtowania tożsamości na skalę międzynarodową” – wyjaśnił prof. Szczerski.
W kategorii wydarzenie o nagrodę rywalizowały: „Obchody 100-lecia I Powstania Śląskiego” (Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach); otwarcie 22 listopada 2019 r. historycznego gmachu Teatru Miejskiego im. Andreasa Gryphiusa w Głogowie po odbudowie z wojennych ruin i utworzenie w nim nowoczesnej instytucji kultury (Gmina Miejska Głogów); ponowne otwarcie Muzeum Książąt Czartoryskich wraz z wydarzeniami towarzyszącymi (Muzeum Narodowe w Krakowie); „Rok Wazowski 2019” w Zamku Królewskim w Warszawie (Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum) i „Zawołani po imieniu” – edycja 2019 (Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego).
Zwycięskie wydarzenie zorganizowało Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach. Do najważniejszych przedsięwzięć zorganizowanych dla upamiętnienia 100-lecia I Powstania Śląskiego należały: koncert „O mój Śląsku!”, rekonstrukcja bitwy o Golgotę Godowską, multimedialny spektakl muzyczny, wystawa „Śląsk − droga do Niepodległej”. Ponadto została wydana płyta „Krew i gniew” zawierająca pieśni powstańcze w nowoczesnych aranżacjach.
W kategorii wystawa do finału jury wybrało: ekspozycję „Dzieje złotego” (Centrum Pieniądza Narodowego Banku Polskiego im. Sławomira S. Skrzypka), wystawę „Ochotnik. Witold Pilecki i jego misja w Auschwitz” w Berlinie (Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego), „Pompeje. Życie i śmierć w cieniu Wezuwiusza” (Muzeum Archeologiczne w Krakowie), ekspozycję „Walka i cierpienie. Obywatele polscy podczas II wojny światowej” (Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP) oraz wystawę „Sapientia aedificavit sibi domum. Mądrość zbudowała sobie dom... Państwo krzyżackie w Prusach” (Muzeum Zamkowe w Malborku).
Zwycięską wystawę „Ochotnik do Auschwitz” otwarto w Berlinie we wrześniu 2019 r. Jej otwarcie było symboliczną inauguracją działalności pierwszego zagranicznego oddziału Instytutu Pileckiego. Towarzyszył jej szeroki program wydarzeń, m.in. warsztaty edukacyjne dla niemieckiej młodzieży. Berlińska ekspozycja prezentowała nie tylko słynne raporty Pileckiego, ale także unikatowe obiekty, takie jak maszyna szyfrująca Enigma czy fragmenty zniszczonego przez Niemców Teatru Wielkiego w Warszawie, nieznane szerzej dokumenty z procesów oświęcimskich we Frankfurcie czy szereg oryginalnych eksponatów z Muzeum Auschwitz. Wystawę można było zwiedzać do marca 2020 r.
W kategorii edukacja i multimedia o nagrodę ubiegały się: wydawnictwo płytowe „100na100”, opublikowane przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne na stulecie odzyskania niepodległości, edukacyjna aplikacja mobilna „Być Polakiem w Breslau” (Ośrodek Pamięć i Przyszłość), strona internetowa „Powstańcy Śląscy” (Archiwum Państwowe w Opolu i Archiwum Państwowe w Katowicach), „Srebrny Szlak Gwarków Olkuskich” (Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu) oraz nowa platforma cyfrowa Muzeum Narodowego w Krakowie „Zbiory Muzeum Narodowego w Krakowie w cyfrowym świecie kultury”.
Zwyciężyła strona internetowa „Powstańcy Śląscy”. Strona oparta jest w całości na oryginalnych materiałach archiwalnych. Jej celem jest przybliżenie informacji dostępnych dotąd wyłącznie dla specjalistów oraz upowszechnianie wiedzy o pamięci wspólnej przeszłości Polaków. Strona składa się z czterech zakładek: „Edukacja”, „Znajdź powstańca”, „Oparte na faktach” oraz „Wirtualny album”.
Plebiscyt Wydarzenie Historyczne Roku organizowany przez Muzeum Historii Polski został objęty honorowym patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Partnerami konkursu są Fundacja Orlen (darczyńca), Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, historia org.pl. Patronami medialnymi: Polskie Radio, Polska Agencja Prasowa, Dzieje.pl, Telewizja Polska, TVP Historia, „Sieci”, „wSieci Historii”.
