Prace na cmentarzu ze strony polskiej prowadzą eksperci z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie oraz Instytutu Pamięci Narodowej. Od ponad miesiąca poszukujemy mogiły zbiorowej z 1945 roku. Na razie trwają prace poszukiwawcze, stricte archeologiczne. Szukamy mogiły o długości 18 metrów, w której według relacji pochowanych jest od 60 do 80 osób, które zostały zamordowane z 12 na 13 lutego – mówiła dziennikarzom w Puźnikach Monika Kalka archeolog z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.
Zakres badań
Badamy głównie na zasadzie sondaży archeologicznych, czyli rowów sondażowych przy pomocy koparki. Wykonaliśmy już 78 takich rowów. Natomiast nasi ukraińscy koledzy wykonują odwierty archeologiczne w miejscach, gdzie koparka nie może się dostać. Wykonali już ponad 500 takich odwiertów – dodała.
Archeolodzy podczas prac opierają na wspomnieniach osób, które były świadkami tamtych wydarzeń, gdzie ta mogiła może się znajdować. W oparciu o te plany i fotografie lotnicze z 1944 roku poszukujemy tej mogiły - wskazała.
"Wieś zniknęła z mapy w wyniku napadu UPA"
Maciej Dancewicz z Fundacja Wolność i Demokracja wskazał, że wieś Puźniki zniknęła z powierzchni mapy w 1945 roku w wyniku napadu UPA. W wyniku tego napadu zginęło kilkadziesiąt osób głównie kobiet i dzieci, które zostały pochowane na tym cmentarzu w zbiorowej mogile - mówił. Jesteśmy tu bo szukamy tej mogiły, aby te osoby zostały we właściwy sposób pochowane i upamiętnione. Znamy ich nazwiska z opowieści tych, którzy stracili tu najbliższych – siostry, matki, ojców - dodał.
Według relacji, spośród 82. ofiar 70 były to kobiety i dzieci. Nie była to więc jakaś akcja przeciwko polskiej partyzantce, że tutaj zginęli ci, którzy mogli zagrozić drugiej stronie. Tutaj zginęły kobiety i dzieci – podkreślił Dancewicz.
Kijów wyraził zgodę. Było trudno?
Pytany, czy trudno było uzyskać zgody ze strony ukraińskiej na takie prace odparł, że jest to skomplikowane z punktu widzenia formalnego. Wcześniej to było wręcz niemożliwe, był duży opór - przyznał. Z naszego punktu widzenia, to się zmienia – zaznaczył. Choć to miejsce to przypadek jednostkowy, to mam nadzieje, że ono otworzy możliwość do dalszych prac i upamiętnień. Doświadczyliśmy pewnego przełomu i ta wieś być może jest przełomem i być może będzie można też pracować w innych miejscach - dodał Dancewicz.
Przyznał też, że jeśli chodzi o uzyskanie zgód w Kijowie "mieliśmy duże wsparcie ze strony najwyższych czynników rządowych". Dzięki tej sytuacji zbliżenia między państwami, narodami można powiedzieć ze ten przełom nastąpił - powiedział.
Premier Mateusz Morawiecki odwiedzając w piątek miejsce poszukiwań mogiły oświadczył, że nie spocznie "dopóki ostatnia ofiara strasznej zbrodni wołyńskiej, zbrodni Galicji Wschodniej nie zostanie odszukana". Wołamy o odnalezienie wszystkich miejsc pochówku, by móc ekshumować ofiary i godnie je pochować – mówił szef rządu. Podkreślił jednocześnie, że jest to obowiązek i że "jesteśmy to winni wszystkim, którzy wtedy żyli w tym miejscu i przeżyli, albo nie przeżyli tej hekatomby".
Dodał, że tragedia ta nie rozgrywała się jedynie na Wołyniu, ale także na terenach nazywanych wtedy Galicją Wschodnią.
autor: Rafał Białkowski